ایران اکسپو ۲۰۲۴، ششمین دوره نمایشگاه توانمندیهای صادراتی جمهوری اسلامی ایران در ٧ حوزه مختلف از ٨ تا ١٢ اردیبهشت ١۴٠٣ به مدت ۵ روز در تهران برگزار گردید. این ٧ حوزه شامل حوزه نفت، گاز و پتروشیمی، سلامت، ساختمان، برق، خشکبار، معدن و خدمات فنی مهندسی بود. اولین دوره ایران اکسپو در سال ٢٠١٣ برگزار شد و دوره بعدی آن، پس از چهار سال در سال ٢٠١٧ برگزار گردید، در همان سال ن عدم توانمندی تیم مدیریتی و اجرایی امری مشهود بود، دعوت تجار به صورت هیاتی و بدون رزومه شفاف و صرفا برای بالا بردن تعداد حضور تجار خارجی صورت گرفته بود.
با روی کارآمدن دولت سیزدهم، جایگاه تیم اجرایی ایران اکسپو به واسطه ارتباطات سیاسی در سازمان توسعه تجارت ارتقا یافت و توانستند مجوز برگزاری نمایشگاه در محل دائمی نمایشگاه های بین المللی تهران را دریافت کنند درحالیکه پیش از آن، نمایشگاه ایران اکسپو در شهر آفتاب برگزار میگردید.
چرا این نمایشگاه، از دید نگارنده در بخش تجاری ناموفق است؟
۱- عدم توانمندی مجری نمایشگاه در برگزاری رویداد بین المللی در این ابعاد
۲- تمرکز بیش از اندازه بر حضور شرکتهای دولتی و حاکمیتی در این نمایشگاه. آنچه مسلم است کمیت حضور، بزرگ جلوه دادن نمایشگاه و پر بودن سالن‌ها اولویت اصلی بوده است، برای مثال، سالن ۴۱ در اختیار وزارت کشور و استانداری‌ها بود، سالن ۳۵ دراختیار اتاق‌های بازرگانی مشترک و استانی.
سوالی که مطرح است علت حضور نهادی مثل وزارت آموزش و پرورش و یا سازمان اداری استخدامی کشور در این نمایشگاه چیست؟ چه هدفی را دنبال میکنند؟ این نهادها چه جذابیتی برای تجار خارجی دارند؟
۳- پذیرش تجار خارجی بدون بررسی رزومه و درنظر گرفتن حداقل نیازمندی‌ها و توان تجار: بسیاری از تجار دعوت شده به این رویداد توانمندی لازم برای صادرات و واردات بین المللی را نداشته و باز هم کمیت فدای کیفیت شده است.
۴- با توجه به گستردگی موضوعات نمایشگاه، درصورتی که تاجر معتبر با هدف مشخص از نمایشگاه بازدید کند، آیا به تعداد کافی شرکت مرتبط با اهداف تاجر در نمایشگاه حضور دارند؟ به طور مثال، چند شرکت تجهیزات پزشکی در نمایشگاه حضور داشته‌اند؟ چند شرکت در حوزه صادرات قیر؟ چند شرکت در حوزه خشکبار؟ برای تاجری که از هزاران کیلومتر آن طرف‌تر به ایران آمده است، آیا به تعداد کافی شرکت متناظر حضور داشته است؟ براساس مشاهدات عینی، میانگین بازدید تجار از نمایشگاه و از غرفه‌های مرتبط با تجارت‌شان کمتر از دو ساعت بوده است. درحالیکه حداقل ۳ روز در ایران حضور داشته اند.
۵- حمایت بیش از حد حاکمیت از برگزاری این نمایشگاه جای سوال دارد، درحالیکه فضای منطقه به علت تنش بین ایران و اسرائیل بسیار بالا بود و گمانه زنی‌هایی مبنی بر به تعویق افتادن نمایشگاه شنیده میشد و بسیاری از تجار خارجی سفر خود به ایران را لغو نمودند، اما به دلایل موجه از سوی حاکمیت این نمایشگاه در موعد مقرر برگزار گردید، از مهمترین دلایل میتوان «عادی جلوه دادن شرایط داخل کشور برای تجار خارجی» عنوان کرد، هرچند این دلیل برای حاکمیت موجه است اما همزمان موید این مطلب است که تجارت اولویت اصلی این نمایشگاه نیست.
۶- حضور بی‌شمار نیروهای نظامی و انتظامی، فضای نمایشگاه را امنیتی کرده بود که وجهه مثبتی برای تجار ایرانی و خارجی به جا نگذاشته است. این فضای همراه با رعب، موجب فرار سرمایه‌گذاران خارجی از سرمایه‌گذاری در ایران خواهد شد.
به نظر نگارنده، نمایشگاه ایران اکسپو و توانمندیهای صادراتی ایران علی رغم فرصت‌هایی که قطعا ایجاد نموده است می‌بایست در کشورهای هدف به صورت نمایشگاه اختصاصی با حضور شرکتهای منتخب برگزار گردد و دعوت از تجار خارجی در نمایشگاه‌های تخصصی و در حوزه‌های مرتبط صورت پذیرد تا بیشترین بازده و خروجی نسبت به هزینه های انجام گرفته به دست آید. امیدواریم در سال‌های آینده نگاه تجاری به این نمایشگاه بیشتر از گذشته باشد.